afb. R.K. Fotopersbureau Het Zuiden, 11 november 1944
Zaterdag herdenken we weer onze doden, gevallen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor 's-Hertogenbosch kwam de bevrijding op 26 oktober 1944, maar het noordelijk deel van ons land moest nog een half jaar wachten op deze vrijheid. Maar ook ná 26 oktober 1944 kende 's-Hertogenbosch haar slachtoffers, bij voorbeeld door de ontploffing van nog overal verspreid liggende munitie. Bram Lafeber, bijna 12 jaar oud, en Frans Moussault, bijna 14 jaar oud, speelden op 11 november van dat jaar buiten op straat. 'Door een noodlottig ongeval tijdens hun spel', zoals dat in de overlijdensadvertentie werd gemeld, overleden zij. Op hun grafzerk op het kerkhof in Orthen is iets over dit ongeval te zien. Het natuurstenen reliëf toont twee knielende jongens met tussen hen in een granaat. Boven deze jongens staat een gebogen engel met gespreide vleugels in een beschermende houding.
Vanaf half december 1944 tot eind maart 1945 hoorden de Bosschenaren bijna dagelijks V1's overkomen. Zij werden afgeschoten in de richting van de havenstad Antwerpen. Bijna 2000 van deze vliegende bommen kwamen over. Zij waren duidelijk hoorbaar met hun kenmerkend geluid. Als dat geluid wegviel, was dat het teken dat de bom naar beneden zou komen; de motor haperde nogal eens. Bij dit verongelukken onderweg konden zij veel schade en slachtoffers veroorzaken. Het was dan ook geen wonder dat velen het schietgebedje baden: 'Ons Lief Vrouwke, gift 'm nog een douwke'; soms gevolgd door 'Gift 'm nog een zucht, dattie valt in Vught'. In Tilburg werd Peerke Donders aangeroepen in een soortgelijk gebedje: 'Heilig Peterke, Gift 'm nog een meterke'.
Veel V1's zijn neergekomen op het platte land, waar weinig schade werd aangericht. Op 22 december 1944 echter kwam er een neer op de Vliert in de Anthonie van Alphenstraat. Negentien doden en drieëntwintig gewonden waren er te betreuren. Circa 50 huizen werden geheel verwoest of zwaar beschadigd.
Op 20 maart 1945 bracht koningin Wilhelmina een bezoek aan 's-Hertogenbosch. Dat was niet geheel zonder risico, want nog regelmatig kwamen er granaten in de stad terecht die vanaf de andere zijde van de Maas afgeschoten werden. Ook op die 20e maart was dat het geval. Kort nadat koningin Wilhelmina vertrokken was kwam er weer een granaataanval, waarbij drie doden vielen.
|
René Kok, 'Wegens bijzondere omstandigheden...' : 's-Hertogenbosch in bezettingstijd 1940-1944 (2008) 386-387